Dış (ektopik) gebelik nedir?
Dış (ektopik) gebelik, embriyonun yani bebeğin, anne rahminin dışında bir alana (genellikle tüplere) yerleşmesiyle oluşur. Rahmin dışına yerleşen embriyo büyüyemez, gelişemez, bulunduğu alanda kanamalara neden olabilir, annenin hayatını tehlikeye atabilir.
Dış (ektopik) gebelik belirtileri nelerdir?
Adet gecikmesi, vajinal kanama ve kasık ağrısı şikayeti ile belirti verebilir. Bazı hastalarda hiç belirti vermeyebilir, bu durumda kan tahlilleriyle ve ultrason görüntüleri ile dış gebelik tanısı konulur.
Dış (ektopik) gebelik tanısı nasıl konur?
Gebelik kesesi içerisindeki yolk sac kesesi, ultrasonda görülebilecek boyutlara ulaşmamışsa dış gebelik tanısını hızlı bir şekilde koymak mümkün olamamaktadır. Bu durumda iki gün arayla yapılan kanda Bhcg düzeyi testi ile tanı koyabilmekteyiz. İki gün ara ile bakılan BHCG düzeyi; Bhcg değeri 1500 altında ise yüzde 49, 1500-300 arasında yüzde 40, 3000-10000 arasında yüzde 33 artmış olmalı. Fakat dış gebelik tanısı koyabilmek için kan testleri ultrasonografi bulguları ile birlikte değerlendirilmelidir.
Yolk sac kesesi gebelik kesesi içerisinde görülüyorsa ve gebelik kesesi rahim dışındaysa, kan testine gerek olmadan dış gebelik tanısı koyabilmekteyiz.
Rahim içinde sezaryen(skar gebeliği) dikişleri üzerine ya da rahmin köşelerine (kornual gebelik) gebelik kesesinin yerleşmesi de dış gebeliktir.
Malesef bazen hastalar şok tablosu ile, karın içerisinde kanama ile gelebilmektedir. Bu duruma dış gebelik kanaması (ektopik gebelik rüptürü) denilmektedir ve acil ameliyat gerekmektedir.
Dış (ektopik) gebelik tehlikeli mi?
Dış gebelik tanısı geç konursa gebelik kesesi yırtılabilir ve kanamaya neden olabilir. Bu durum hastanın hayatını tehlikeye atabilir.
Dış (ektopik) gebelik tedavisi nasıl yapılır?
Dış gebelik tedavisi iki şekilde yapılabilir.
- İlaç tedavisi
- Ameliyat
Hastanın ilaçla mı ameliyatla mı tedavi olması gerektiğine hastanın muayene, ultrason ve kan testleri ile birlikte hekim karar vermelidir.
Dış (ektopik) gebelikte ilaç tedavisi nasıl yapılır?
Dış (ektopik) gebelikte ilaç tedavisi genellikle iğne ile tek doz (metotreksat) yapılmaktadır. İlaç tedavisinde sonra kanda BHCG seviyeleri ölçülerek tedaviye yanıt ve iyileşme kontrol edilir. İlaç tedavisi sonrası 4. ve 7. gün kanda BHCG düzeyine bakılır. 4. ve 7. gün arası BHCG düzeyinde yüzde 15 bir düşme varsa tedavi etkili olmus diyebilmekteyiz. Fakat ilaç tedavisi ve takibi sürecinde cok düşük bir ihtimal de olsa dış gebelik kesesinde kanama meydana gelebilir. Bu yüzden hastanın takip ve tedavisi hastanede yatırılarak yapılmalıdır.
Dış (ektopik) gebelik ameliyatı nasıl yapılır?
Dış gebelik ameliyatı kapalı (laparoskopik) ya da açık yapılabilir. Genellikle kapalı yöntemi tercih ediyoruz. Dış gebelik alanı temzilenir ve kanama kontrolu saglanır. Tüpler olabildiğince korunarak ameliyat gerçekleştirilir. Tek tüpün alınması durmunda hasta diğer tüp ile gebe kalabilir. Tek tüp le gebe kalma oranları iki tüple gebe kalma oranları ile aynıdıdr.
Dış gebelik tedavisinde ilaç mı ameliyat mı etkili?
Tekrarlayan dozlardaki ilaç tedavisi, ameliyat başarısına eş etkinlikte olmaktadır. Gelecekte gebe kalma şansı açısından bilimsel çalışmalara göre ilaç, ameliyatla tüpün açılması ve ameliyatla tüpün alınması arasında fark yoktur. Bir dahaki gebeliğin dış gebelik olma ihtimali açısından da gruplar arasında fark izlenmemiştir. Dış gebelik geçiren hastaların, dış gebelik genellikle tüplerdeki fonksiyon bozuklukğundan kaynaklandığı için ileride cocuk sahibi olma konusunda zorluk yaşama ihtimalleri vardır.
Dış (ektopik) gebelik risk faktörleri nelerdir?
- Sigara kullanmak
2. Daha önce pelvik enfeksiyon gecirmek
3. Daha önce dış gebelik geçirmek
4. Çikolata kisti hastalığı (endometriozis)
5. Tüp bebek tedavisi sonucu gebe kalmak
6. İleri yaşta gebe kalmak
7. Daha önce oluşmuş tubal hasar
Dış (ektopik) gebelik gebeliklerin yüzde 1-2 sinde görülür. Erken tanı koymak hayat kurtarıcıdır. Dış gebelik ilaçla ya da ameliyatla tedavi edilebilir, nadiren sadece izlemle kendi kendine iyileşebilir. Doktor takibinde olunması gereken bir süreçtir.
Doç. Dr. Işıl Köleli 2024